Kwaze Leuit se yon bon egzanp pwezi ayisyen kontanporen ki makonnen yon varyete teknik pou eksplore lapènn, idantite, ak kalamite yon nasyon. Youn nan karakteristik ki pi frape nan Kwaze Leuit se itilizasyon imajri pwezi, li dekri sitiyasyon sosyopolitik Ayiti yon fason vif ak imaj enfomatif.
Kwaze Leuit abòde tèm ki gen rapò avèk tout moun, tankou rezilyans, batay, idantite otè a. Li rann wete chapo pou yon seri moun ak otè ki fasone pakou l sou chimen literati.
Kwaze leuit eksplore tou konsepsyon memwa kolektif, li fè referans ak evènman istorik ak kiltirel ki gen anpil enpòtans nan eksperyans ayisyen antanke yon pèp ki te kolonize e ki te pran libète li ak san. Li rann omaj a yon seri de gason kanson, gason vanyan ki te bay nanm yo, vi yo nan batay pou libète.
Kwaze leuit se yon zèv ki montre pouvwa mo yo. Li montre doulè ki genyen nan chak vè, ki lespwa ki genyen nan chak pwomès demen miyò. Rekèy sa reprezante yon konba, yon deklarasyon, yon denonsiyasyon. Yon sosyete ki ap vann lamizè, kriyote, move lespwa. Li Mennen nou nan yon reyalite soufrans k ap batay pou jistis ak dwa. Kwaze leuitt vann tout doulè yon jenerasyon ak tout revandikasyon nan yon sèl vwa, li pa sèlman yon zouti ekspresyon men li se yon miray kiltièl ki konte lanmize tout yon pèp nan yon sèl lang. Dayè pou ekri kwaze leuit, Carl Henry enspire l de sa li viv kòm moun.
Kwaze leuit te resevwa yon pri literè nan lane 2022 (prix Amaranthe) yon pri ki bouste kreyasyon literè, ki pemèt plis vizibilite sou otè a ak liv ki rekonpanse yo. Men Carl Henry panse rekonpans yo pa toujou pou moun ki pi kalifye yo, e sa rann literati pèdi ti kras nan esans li. Paske anpil fwa gen moun ki ekri pou rekonpans poutan li t ap pi bon si yo te ekri pou lonje yon planch bay yon moun k ap koule.
Biyografi
Carl Henry BURIN gen orijin li nan Tirivyè Latibonit, men li fèt Pòtoprens premyè janvye 1997. Li se dezyèm pitit Mona BELOT ak Jean Ronel BURIN, nan yon fanmi ki gen kat timoun.
Aprè etid segondè li nan lise Tousen Louvèti, li entegre linivèsite Leta a, e se la l ap etidye jiskaprezan.
Kwaze leuit se premye zèv li.
Vid se youn nan mo li plis itilize nan kwaze leuit. Li tradwi sa otè a rele nan lang fransè yon « Exil interieur », paske menm anndan l, li pa janm ka jwenn tèt li. Li ekri sou solitid li, se pa pou atire konpasyon ni atansyon men se jis yon fason pou l konble ak mo labim li gen anndan l yo. Plizyè powèt klasik ak kontanporen gen tras yo nan Kwaze leuit. Carl Henry te kòmanse li bonè, sa ki pèmèt li dekouvri yon ponyen powèt ki make lavi li, yo chak nan fason pa yo. Gen seri de tèks li konn etidye pa kè kou sòm 23. Gen kèk egzanp : « If » Rudyard Kipling ekri, « No man is an Island » Jhon Donne ekri, « La mort du loup » Alfred de Vigny ekri, epi Alfred de Musset se youn nan otè li pa negosye pou li pwize enspirasyon li tou. Nan literati Ayisyen, otè ki pran nanm Carl Henry se Charles Moravia.
Li konseye jèn powèt yo pou yo fè pwezi konfyans paske se li ki konn wout la. Menm si fè pwezi pa fasil paske n ap viv nan yon monn ki prese. Anpil moun twouve se yon pèt si yo akòde kèk minit ak yon rekèy yon machann rèv ekri. Sa lakòz mache pwezi a pa an sante, e edisyon yo yo menm ki se sitou antrepriz komèsyal, yo prèske pa kite plas nan katalòg yo pou jan literè sa. Men sa yo pa gen twòp enpòtans pou li. Si l powèt, se yon lè konsa. Men li ret yon moun, avèk tout sa sa enplike kòm bon oubyen movèz pas. Pafwa li kontan, lòt fwa tou li konn jwenn plis fantom anba zòrye l pase eponj. Li plis ap chèche ekilib li nan mitan eleman sa yo, pou l tire sa k pi bon yo nan jounen l.
Pwezi enkontounab pou Carl Henry, si nou vle genyen yon sosyete ki bati sou renmen, kè sansib. Cyril Dion gen yon fraz li di ki make vi atistik li: « C’est de piétiner la poésie que ce monde est malade ». Carl Henry panse menm jan avèk li, pou li sa nou ap konnen jounen jodi a kòm patoloji se paske nou choute pwezi nan yon kwen. Kidonk pwezi se yon bagay Otè a fè dabò pou tèt li, yon eksperyans entim. Li ekri pou chache visaj li, pou l rasanble l, pou l tante akouche kèk kout rèl bouch li t ap two piti pou kriye.
